Makatta kaşıntı (pruritus ani), dünya genelinde her yaşta insanı etkileyen akut ve kronik olarak sınıflandırılan bir sağlık sorunudur.
Makat Kaşıntısı Neden Olur?
Anüs bölgesinde görülen kaşıntının birçok farklı nedeni olabilir. Bu durum, bazen doğal bir süreçten kaynaklanabileceği gibi bazen de ciddi proktolojik hastalıklardan kaynaklanabilir. Şimdi, makat kaşıntısının nedenlerini ve nasıl geçeceğini inceleyelim.
Mayasıl (anal dermatit)
Anüs bölgesinde en sık görülen ve şiddetli kaşıntıya yol açan bir durumdur. Bu kaşıntının en yaygın nedenleri arasında anüs bölgesinin aşırı temizliği, farklı gıdaların tüketimi, kilo problemleri, dar kıyafetlerin giyilmesi ve aşırı terleme yer almaktadır. (2)
Kıl kurdu (osiyüriazis)
Bulaşıcı bir parazit hastalığıdır. Bu hastalıkta, kurtlar anüs bölgesine gelir ve burada hareket eder, bu da kaşıntıya neden olur. Genellikle kaşıntı gece saatlerinde daha yoğun olarak hissedilir.
Makat siğili (kondiloma akümünata)
HPV adlı bulaşıcı bir virüsün neden olduğu bir hastalıktır. Bu hastalıkta, anüsün içi ve etrafında çeşitli büyüklüklerde, pütürlü bir görünüme sahip karnabahar veya et beni şeklinde çıkıntılar oluşur. Bu çıkıntılar genellikle ıslaklık, akıntı ve kaşıntı gibi belirtilere neden olabilir.
Makat siğili nedir, neden olur ve tedavisi nasıl yapılır gibi soruların cevaplarını sitemizde bulabilirsiniz. https://www.drhalukcekmeceli.com/makat-sigili/
Basur (hemoroid) hastalığı
İç ve dış basur olmak üzere iki farklı türde görülebilir. İç basurlar genellikle kaşıntıya neden olmazken, dış basurlar kıyafetle sürtünme, otururken ezilme veya kaşınma sonucu tahriş olabilir ve kaşıntıya sebep olabilir. (3)
Makat çatlağı (anal fissür)
Hastalığından muzdarip kişilerin en yaygın şikayeti ağrı ve acıdır. Hastaların %70’inde ağrı ve acıya ek olarak kaşıntı da görülebilir. Çatlak ve bu durumdan kaynaklanan akıntı, kaşıntıya sebep olabilir.
Sedef hastalığı (psöriazis)
Beyaz ve pul pul deri döküntüleri şeklinde seyreden bir deri hastalığıdır. Sedef vücudun herhangi bir yerinde görülebileceği gibi anüs bölgesinde de görülebilir.
Liken
Deride kabalaşma şeklinde ortaya çıkan ve seyrek olarak görülen bir deri hastalığıdır. Anüs bölgesinde daha az sıklıkla görülür ve teşhisi zor olabilir.
Pişik
Genellikle bebeklerde daha sık görülen bir durumdur, ancak seyrek olarak yetişkinlerde de görülebilir. Aşırı terleme en yaygın sebeplerinden biridir ve yaz aylarında daha sık ortaya çıkabilir.
Allerjik Reaksiyonlar
Kullanılan temizlik maddelerinin içinde bulunan kimyasallara veya kaydırıcı kullanılıyorsa onun içindeki kimyasallara karşı allerjik reaksiyonlar gelişebilir, bu da deride reaksiyonlara neden olabilir.
Psikolojik Etkenler
Bazı hastalarda yapılan muayene, anoskopi muayenesi ve hastanın anlatımları sonucunda herhangi bir neden bulunamaz. Bu durumda, kaşıntının psikolojik kökenli olduğu düşünülebilir.
Makatta Kaşıntı Nasıl Geçer?
Makat kaşıntısıyla ilgili sorunlardan birini veya birkaçını yaşıyorsanız, öncelikle bu sorunları gidermeniz önemlidir. Aksi takdirde, kalıcı ve etkili bir çözüm elde etmek mümkün olmayabilir. Yazının geri kalanında, makat kaşıntısına neden olan etkenleri ve hastalıkları ele aldık. Bu listede yer alan sorunları dikkate alarak uygun tedavi yöntemlerini araştırabilir ve bir uzmana danışarak çözüm bulabilirsiniz. (4)
Makatta kaşıntının çözümüne yönelik olarak yazının devamında çözüm önerileri bulunmaktadır. Bu önerileri dikkate alarak makatta kaşıntıyı hafifletebilir ve sorunu çözebilirsiniz. Unutmayın, her bireyin durumu farklı olabileceğinden, uzman bir sağlık profesyoneline danışmanız en doğru adım olacaktır. İşte bazı yaygın çözüm önerileri:
- Anüs bölgesinin temizliği için sadece su kullanmak, sabun veya benzeri temizlik ürünlerinden kaçınmak önemlidir. Sabunlar ve temizlik ürünleri, cildi kurutabilir ve tahrişe neden olabilir. Suyla nazikçe temizlemek yeterli olacaktır.
- Dışkı tahlili yapılıp parazitin kendi veya yumurtaları ile teşhis kesinleştirildikten sonra, teşhis konmuşsa Kontil Tablet veya Kontil Süspansiyon gibi ilaçlar kullanılabilir. Ancak, bu tür ilaçların kullanımı ve dozajı konusunda mutlaka bir sağlık uzmanından bilgi ve yönlendirme almak önemlidir.
- HPV (Human Papillomavirus) adlı virüsün neden olduğu bir hastalık olan kondiloma akümünata, bulaşıcı bir hastalıktır. Bu hastalık genellikle cinsel temas yoluyla bulaşır, ancak her türlü temasla da bulaşabilir. Erken dönemde ise Veregen Merhem, Kondilex Merhem veya Veregreen Merhem gibi tedavi seçenekleri kullanılabilir. Ancak ileri seviyede olan vakalarda radyo frekans, lazer veya koter gibi yöntemlerle tedavi uygulanması gerekebilir. Tedavi işleminden sonra 2 hafta sonra merhem kullanmaya başlamak, hastalığın tekrar bulaşmasını önlemek için önemlidir.
- Şikayetçi olduğunuz dış basur, genellikle cerrahi olarak tedavi edilir. İlaçlar, lazer veya boğma yöntemleri dış basur tedavisinde kullanılmaz.
- Dermatoloji uzmanının kontrolünde uygun ilaçlar veya PUVA tedavileri gibi seçeneklerle hastalığınızı iyileştirmeye çalışmalısınız.
- Sedef hastalığına benzer şekilde, dermatoloji uzmanı tarafından tedavi edilmesi gereken seyrek rastlanan bir hastalıktır.
- Pişik durumunda, Pruzon Merhem kullanmanız önerilir ve tekrarını engellemek için kalçaların arasına pamuklu veya keten kumaş koyarak bölgenin kuru kalmasını sağlamalısınız.
- Alerjik reaksiyonlara neden olan kimyasallardan tamamen kaçınmalı ve bölgenin temizliği için sadece musluk suyu kullanmalısınız.
- Eğer kaşıntı dayanılmaz bir düzeyde ise psikolojik destek almayı ve gerektiğinde psikiyatrist kontrolünde ilaçlara başlamayı düşünebilirsiniz.
Kaşıntı Kremi Etkili Olur mu?
Evet, anal dermatit hastalarının %90’ında gözlenen kaşıntının tek tedavisi genellikle ilaçlarla yapılır. Eskiden cerrahi yöntemler denense de beklenen sonuçlar elde edilemediği için cerrahi tedaviler terkedilmiştir.
Makat kaşıntısı için kullanılan kremler arasında eskiden kortizonlu kremler yaygın olarak kullanılırdı, ancak yan etkileri nedeniyle bu kremler 3-5 günden fazla kullanılamazdı ve sorun yeniden ortaya çıkardı. Anal dermatit yanında liken, sedef gibi cilt hastalıklarının tedavisinde de kremler kullanılır.
Anal dermatit, pişik ve benzeri deri hastalıklarından kaynaklanan kaşıntılarda etkili bir ilaçtır. Pruzon Merhem, bu tür kaşıntıları hafifletmek ve rahatlama sağlamak için kullanılan etkili bir tedavi seçeneğidir.
REFERANSLAR
- Siddiqi, S. A., & Siddika, A. M. (2018). Pruritus ani. Keighley & Williams’ Surgery of the Anus, Rectum and Colon, Fourth Edition, 239-250.
- Ruseler‐van Embden, J. G. H., Van Lieshout, L. M. C., Smits, S. A., Van Kessel, I., & Laman, J. D. (2004). Potato tuber proteins efficiently inhibit human faecal proteolytic activity: implications for treatment of peri‐anal dermatitis. European journal of clinical investigation, 34(4), 303-311.
- Mazier, W. P. (1994). Hemorrhoids, fissures, and pruritus ani. The Surgical Clinics of North America, 74(6), 1277-1292.
- Dasan, S., Neill, S. M., Donaldson, D. R., & Scott, H. J. (1999). Treatment of persistent pruritus ani in a combined colorectal and dermatological clinic. British journal of surgery, 86(10), 1337-1340. https://bjssjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1046/j.1365-2168.1999.01231.x